پرورش کودک دو زبانه کار سختی است؛ اما نباید اجازه دهیم که برخی باورهای اشتباه درباره دوزبانه شدن کودکان باعث نگرانی و ترس ما از انجام این کار شود. طبیعتا مسائل با ارزشی که در زندگی خود قدردان آن ها هستیم به راحتی بدست نمی آیند و دو زبانگی یکی از همین موارد ارزشمند است که مزیت و برتری بزرگی در زندگی فرزند شما خواهد بود. با این اوصاف، والدین حق دارند در مورد پروژه دو زبانگی فرزند خود کمی نگران و بیمناک باشند. خوشبختانه برخی از رایج ترین نگرانی ها در مورد آموزش کودک دو زبانه یا کاملا اشتباه است و یا منسوخ شده است.
باورهای آموزشی قدیمی و اطلاعات و مفروضات ناقص از سال های گذشته باعث شده اند تصورات نادرستی درباره دو زبانگی و یادگیری همزمان دو یا چند زبان رواج پیدا کند. اگر شما به عنوان والدین تصمیم گرفته اید فرزندتان را با بیش از یک زبان بزرگ کنید، باید بدانید که دست کم با یکی از انتقادات زیر در مرحله ای از فرآیند دو زبانه شدن فرزند خود روبه رو خواهید شد. در این مقاله با باورهای اشتباه درباره دوزبانگی که ممکن است از اطرافیان خود شنیده باشید یا خودتان فکر می کنید حقیقت دارند، آشنا شویم.
۱- دو زبانگی امری نادر و استثنایی است
یکی از باورهای اشتباه درباره دوزبانگی کودکان این است که تصور می‌شود دوزبانه یا چند زبانه بودن در دنیا نادر است. درصورتیکه جالب است بدانید اکثریت جهان دو زبانه هستند. تقریبا ۱۳۰ کشور از ۱۹۵ کشور جهان به دو زبان یا بیشتر صحبت می کنند. آمار و ارقام مربوط به دو زبانگی با توجه به تعریف مفهوم “دو زبانه” در هر نظر سنجی می تواند متفاوت باشد. با این وجود حتی برآوردهای محافظه کارانه نشان می دهد حدود ۲۰ درصد از خانوارهای ایالات متحده دو زبانه هستند. بر اساس استانداردهای بین المللی، ایالات متحده دارای نرخ نسبتا پایینی از چند زبانگی است؛ این درحالی است که کشورهایی وجود دارند که تقریبا ۱۰۰ درصد از جمعیت آنها با بیش از یک زبان صحبت می کنند.
البته اعداد و ارقام لزوما تضمینی برای اینکه فرزند دو زبانه شما (یا روش های فرزند پروری شما) “عجیب” به نظر نرسد، نیست. در واقع عجیب و متفاوت بودن دو زبانگی از این عقیده ناشی می شود که به عنوان مثال چون ما در ایران زندگی می کنیم و قصد مهاجرت به کشور دیگری نیز نداریم، دانستن فارسی کافی است و آموزش زبان دوم به کودک، مهارتی بیهوده و غیر ضروری را به او تحمیل می کند. اما نرخ چند زبانگی در سطح جهان در حال افزایش است، نه کاهش. حتی اگر شما شخصا هیچ والدین دیگری که کودک خود را به صورت دو زبانه بزرگ می کنند نمی شناسید، می توانید مطمئن باشید که این یک رویکرد رایج و رو به رشد در جهان است.
2- فقط کودکان خیلی باهوش دوزبانه می شوند
هر کودکی می تواند دو زبانه شود و لزومی ندارد در این مورد که آیا فرزندتان به اندازه کافی باهوش است تا دو زبان را همزمان بیاموزد نگران باشید. سوال واقعی این است که آیا شما آماده اید تغییراتی را در سبک زندگی خود جهت تحقق این هدف اعمال کنید؟
واقعیت این است که کودکان به گونه ای متولد می شوند که آماده یادگیری زبان هستند. نوزادان از چهار روز پس از تولد به روش های متفاوتی نسبت به زبان های مختلف واکنش نشان می دهند. بنابراین هیچ استعداد خاصی لازم نیست. در یادگیری زبان داشتن یک ذهن جوان بیش از هر استعداد طبیعی دیگری سودمند است.
۳- یادگیری دو زبان باعث سردرگمی کودک می‌شود
یک کودک تک زبانه که نمی تواند کلمه ای را برای مفهومی که در سر دارد بیان کند، ممکن است از جایگزین هایی همچون اشاره کردن، ترکیب کلمات موجود و یا توضیحات طولانی استفاده کند؛ اما کودکان دو زبانه منبع دیگری برای جایگزین در زبان دوم خود دارند. بسیار رایج است که کودکان دو زبانه عبارات و جملاتی را به یک زبان صحبت کنند، اما گاهی از کلمات زبان دیگر خود استفاده کنند. این امر نباید بعنوان سردرگمی یا ناتوانی در تشخیص زبان ها تصور شود. همانطور که گفته شد کودکان از همان روزهای نخست نوزادی قادر به تشخیص زبان های مختلف هستند.
اختلاط زبان ها در واقع تنها نشانه ای از استفاده کودک دو زبانه از ابزار ارتباطی دوم برای بیان نیازهای خود در زمانی که قادر به بیان آنها با یک زبان نیست می باشد. کودکان چه به دو زبان صحبت کنند و چه به یک زبان، بیشتر به دنبال بیان و توضیح نیازهای خود هستند. اگر آنها دو زبانه باشند، از هر دو برای این کار استفاده می کنند.
۴- دو زبانگی کودک منجر به تاخیر کلامی می شود
یکی از نگرانی های ویژه ای که در این رابطه وجود دارد، اعتقاد به این باور است که کودکانی که از بدو تولد در معرض چندین زبان قرار می گیرند، مدت زمان بیشتری نیاز دارند تا شروع به صحبت کنند و یا به اصطلاح به حرف بیایند. این عقیده ناشی از برداشت کلی از “گفتار کلامی” بعنوان معیار اولیه سنجش آموزش کودک است.
به نظر می رسد والدین از این مسئله که فرزندشان در ارتباط گفتاری نسبت به دیگران آهسته تر پیش برود نگران می شوند، خواه کودک آنها دو زبانه باشد یا نباشد. اگر فرزند شما همچنان ترجیح می دهد به جای استفاده از زبانش از دستان خود برای توضیح خواسته ها و نیازهایش استفاده کند، این امر نباید باعث شود دو زبانگی را مورد انتقاد قرار دهیم و مقصر بدانیم. واقعیت این است که تاخیر در زبان در همه کودکان رایج است.
در حقیقت این امر یکی از شایع ترین تاخیرهای رشدی در اوایل دوران کودکی است. از آنجایی که توضیح این موضوع دشوار است، بسیاری از افراد تمایل دارند که سریعا به این نتیجه برسند که علت به تاخیر افتادن گفتار یک کودک دو زبانه یادگیری همزمان دو زبان است، حتی اگر هیچ مدرکی برای اثبات این مسئله نداشته باشند. دلیلی برای توقف آموزش دو زبانه صرفا به این علت که به نظر می رسد کودک در توسعه ارتباط گفتاری کند است وجود ندارد.
مغز کودکان در زمان های مختلف مهارت های متفاوتی کسب می کند. ممکن است تفاوت بین پیشرفت یک کودک و کودک دیگر چشمگیر باشد؛ به طور مثال به اندازه فاصله زمانی یک سال، بدون اینکه این تفاوت تاثیری بر تحصیلات هر یک از این کودکان در آینده داشته باشد. از طرفی قطع و توقف ناگهانی آموزش دو زبانه حتی ممکن است برای کودک زیان بخش و گیج کننده باشد؛ زیرا بدون هیچ توضیحی باعث حذف نیمی از دایره کوچک واژگان او در مدت زمان کوتاهی شود.
۵- کودکانی که زبان ها را قاطی می کنند، در آینده هم به این روند ادامه می دهند
از دیگر باورهای اشتباه درباره دوزبانگی، در مورد قاطی کردن زبان ها است. همواره باید به یاد داشته باشیم که زبان برای یک کودک یک مفهوم انتزاعی و آکادمیک نیست؛ بلکه آنها با زبان خواسته ها و نیازهای خود را بیان می کنند. بنابراین ممکن است در یک خانواده دو زبانه، ساده ترین راه برای رسیدن یک کودک به آنچه می خواهد ترکیب لغات زبان های مختلف در میان جمله هایش باشد.
والدین اغلب نگران هستند که فرزندشان همین کار را در مدرسه انجام داده و در نتیجه یادگیری کندتری نسبت به همسالان خود داشته باشد؛ اما کودک به خوبی یاد می گیرد که در مدرسه نیز ارتباط موثری با دیگران برقرار کند. اگر معلمان و همسالان او فقط به زبان فارسی صحبت کنند، کودک خیلی سریع یاد می گیرد که خواسته های خود را به زبان فارسی بیان کند، بدون اینکه ترکیبی از زبان ها را آنچنان که در خانه انجام میدهد، ارائه دهد.
۶- دو زبانه شدن کودک بعد از سه سالگی دیر و بسیار دشوار است
قطعا نوزادان از مزیت یادگیری همزمان دو زبان برخوردارند. اولین سال زندگی زمانی است که مغز ما بیشترین تلاش خود را برای یادگیری نحوه عملکرد زبان انجام می دهد. کودکی که در آن زمان به دو زبان آموزش دیده باشد، درک ذاتی بیشتری از رابطه و تفاوت های بین آنها نسبت به کسانی که بعدا این آموزش را در زندگی شروع می کنند خواهد داشت؛ اما این بدان معنی نیست که نمی توان آموزش زبان های دیگر را بعدها شروع کرد.
در واقع در بسیاری از کشورها دقیقا به همین شکل انجام می شود – کودکان با زبان مادری خود در خانه بزرگ می شوند، اما آموزش به زبان دوم را از ابتدای مهد کودک شروع می کنند. در آن سن کودکان درک می کنند که زبان دوم را می توان بعنوان یک مهارت و نه بعنوان بخشی ذاتی از محیط خود یاد گرفت.
۷- برای پرورش کودک دو زبانه والدین بایستی به زبان دوم مسلط باشند
برای دو والد تک زبانه ممکن است جای شگفتی باشد که آیا حتی امکان دارد فرزندشان را دو زبانه بزرگ کنند. اگر آنها فقط به یک زبان مشترک بین خودشان صحبت کنند، کودک آنها از کجا باید برای رشد زبان دوم در معرض آن زبان قرار گیرد؟
مانند بسیاری از موارد دیگری که در اینجا توضیح داده شد، باید بدانید که افراد زیادی این کار را انجام داده اند. بسیاری از خانواده های مهاجر با کودکان کم سن و در شرایطی که هیچکدام از اعضای خانواده بیش از یک یا دو کلمه از زبان جدید صحبت نمی کنند، شاهد این مسئله هستند که کودکان به سرعت هر دو زبان را یاد می گیرند؛ در حالیکه والدین همچنان در حال تلاش برای یادگیری زبان جدید هستند.
برای یادگیری یک زبان جدید، اصلی ترین الزام آن احاطه شدن در زبان مورد نظر است. جالب است بدانید والدین می توانند با کارتون ها و برنامه های مخصوص کودکان به زبان مورد نظر، این فضای را بصورت روزانه برای کودک خود شبیه سازی کنند. برای اطلاعات بیشتر در مورد این روش مقاله راهنمای کامل پرورش کودک دوزبانه با کارتون را مطالعه کنید.
۸- به کودکانی که به چند زبان صحبت می کنند با دید متفاوت نگاه می کنند
یکی از عجیب ترین باورهای اشتباه درباره دوزبانگی کودکان این باور است؛ اما در حقیقت در بیشتر نقاط جهان چنین دیدگاهی وجود ندارد. فرزندان خود را طوری تربیت کنیم که به میراث خود افتخار کنند تا توان ایستادگی در برابر عقاید و نظرات منفی را داشته باشند. بدیهی است که در برخی مکان ها از هر زبان خارجی یا آداب و رسومی استقبال نمی شود، اما با جهانی شدن و افزایش پذیرش دیگران، این موارد استثنا روز به روز کمتر می شوند.
جمع بندی
در این مطلب با 8 مورد از باورهای اشتباه درباره دوزبانگی کودکان اشنا شدید. آنچه قطعا یک باور نادرست نیست، این است که تربیت یک کودک دو زبانه امری نتیجه بخش و موثر است که نیازمند از خود گذشتگی و برنامه ریزی است و نه تنها برای پیشرفت و سیر تکاملی کودک مضر نیست، بلکه بسیار مفید و موثر است. هر کودکی می تواند از سنین پایین دو زبان مختلف را بیاموزد و این امر هیچگونه آسیبی به عملکرد کودک در زبان غالب محلی او وارد نمی کند. حتی والدینی که خودشان تنها به یک زبان صحبت می کنند قادر خواهند بود کودک دو زبانه تربیت کنند که البته درک این فرآیند نیازمند تلاش و همت زیادی است.
اگر زبان دومی که برای کودک خود انتخاب کردید انگلیسی است، میتوانید برنامه ها و کارتون های انگلیسی برای پرورش کودک دوزبانه را از اپلیکیشن اندروید و وبسایت همه چیزدان دانلود کنید.
منابع:
